การจะได้รับยกย่องให้เป็นจอมยุทธ คนผู้นั้นจะต้องมีท่วงท่าร่ายรำที่ผสานเป็นหนึ่งเดียวกับกระบี่ เหนือไปกว่านั้น กระบี่ต้องอยู่ที่ใจ แม้กิ่งไผ่หรือใบอ้อก็สามารถใช้ประลองยุทธแทนกระบี่ได้ แต่การจะเป็นยอดนั้น ต้องละทิ้งทั้งกระบี่ ปล่อยวางทั้งจิตใจที่จะเข่นฆ่าหรือแก้แค้น ไม่แสวงหาแม้สงครามหรือสันติสุข แล้วจะค้นพบว่าการต่อสู้ที่ยิ่งใหญ่คือ การเอาชนะได้โดยไม่มีการต่อสู้ โลกนี้ไม่มีรางวัลสำหรับนักทำลาย แต่มีรางวัลให้มากมายสำหรับนักสร้างสรรค์

ในภาพยนตร์เรื่อง Hero หนึ่งในตัวเอกของเรื่องคือ จอมยุทธกระบี่หัก เขาศึกษาการเขียนตัวอักษรภาพโบราณด้วยพู่กันจีน ตัวอักษรคำว่า “กระบี่” สามารถเขียนได้หลากหลายวิธี แต่จอมยุทธกระบี่หัก ค้นพบวิธีการเขียนที่ส่งผลสำคัญต่อการตัดสินใจที่จะเปลี่ยนชีวิตของเขาไปตลอดกาล เขาเขียนตัวอักษรบนกระดาษขนาดใหญ่ขณะที่พายุลูกธนูนับแสนดอก ถูกยิงเข้ามาโดยกองทัพของอ๋องฉิน โถมใส่สำนักประดิษฐ์อักษรจีนซึ่งจอมยุทธกระบี่หักพำนักอยู่ ท่วงท่าเคลื่อนไหวอันฉับพลันเด็ดขาด ทรงพลัง สร้างแรงบันดาลใจอย่างมากให้กับสถาปนิกมากประสบการณ์ที่ทำงานในระดับนานาชาติ สถาปนิกนักสะสมวัตถุโบราณผู้เชี่ยวชาญเรื่องพรมและสิ่งทอจากจีนและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ วิชัย ชินาลัย เขาอาศัยอยู่ที่นิวยอร์คมานานกว่า 40 ปี และเริ่มต้นเขียนภาพหมึกจีน เช่นจอมยุทธกระบี่หักในภาพยนตร์เรื่อง Hero ซึ่งเข้าฉายในปี 2002

วิชัย ไม่ได้วาดรูปเป็นงานอดิเรก เขาเป็นนักเขียน นักเดินทาง นักค้นหาและทดลอง เขาวาดรูปด้วยการทดลองอย่างจริงจัง ลองผิดลองถูกกับการเขียนอักษรจีนด้วยพยัญชนะภาษาไทย ค้นหาจนค้นพบรูปแบบการทำงานศิลปะของตัวเอง พู่กันหลายขนาด หมึกบนกระดาษ รูปธรรมปรากฏอย่างนามธรรม ตวัดมันออกมาอย่างเซน แต่มองมันด้วยสายตาของนักทดลอง ด้วยประสบการณ์การศึกษาวัฒนธรรมโบราณในฐานะนักสะสมของเก่า วิชัยค้นพบเสรีภาพของตนเองในการทำงานศิลปะ แม้จะเริ่มต้นเขียนรูปในวัยเกษียณ แต่งานของวิชัยยังเต็มเปี่ยมไปด้วยพลังงานและความคิดสร้างสรรค์ ผลงานของเขาได้ขีดขยายพื้นที่เสรีภาพแห่งใหม่ที่เต็มไปด้วยสุนทรียภาพและพลังงานด้านบวกซึ่งมีอยู่แล้วในตัวของเขาอย่างเหลือเฟือ งานพู่กันจีนของวิชัย ไม่ได้เป็นไปตามอย่างประเพณี แต่เป็นการฝึกฝนอย่างจิตรกรชาวตะวันตกที่หลงใหลในศิลปะแบบตะวันออก เขาเทน้ำที่ล้นถ้วย ปล่อยพื้นที่ว่างเอาไว้สำหรับแรงบันดาลใจใหม่ๆอยู่เสมอ ดูเหมือนว่าถ้วยของวิชัยไม่เคยเต็ม

“ALCHEMY” เคยถูกใช้เป็นชื่อนิทรรศการเดี่ยวของศิลปินแนวนามธรรมที่มีชื่อจำง่าย ไทวิจิต พึ่งเกษมสมบูรณ์ ในยุคกลางนักเล่นแร่แปรธาตุพยายามเปลี่ยนโลหะธรรมดาให้เป็นทองคำ มันคือความพยายามของมนุษย์ที่จะเปลี่ยนแปลงบางอย่างให้ดีขึ้น มีพลังมากขึ้น ไทวิจิต พึ่งเกษมสมบูรณ์ คือนักเล่นแร่แปรธาตุในโลกศิลปะ ชื่อของ ไทวิจิต มีความหมายผูกกับ “ความเป็นศิลปะ” อย่างแน่นแฟ้น และด้วยผลงานสร้างสรรค์ศิลปะแนวนามธรรมมาอย่างต่อเนื่องยาวนานกว่า 30 ปี ทำให้ ไทวิจิต เป็นศิลปินระดับแนวหน้าของเมืองไทย เขาคือนักเล่นแร่แปรธาตุตัวจริง เขามองเห็นความเป็นไปได้ของสิ่งต่างๆ เหมือนเด็กที่มองเห็นเต่ามะเฟืองอยู่บนก้อนเมฆ เห็นกระต่ายป่าอยู่บนดวงจันทร์ แน่นอน เขาไม่ได้แค่นั่งฝัน แต่ลงมือทำ และทำทุกอย่างให้มันดีขึ้น มีพลังมากขึ้น เราจะเข้าใจเรื่องนี้ได้ไม่ยาก หากเราโยนทิ้ง กระป๋องเหล็ก จุกยาง เศษกระเบื้อง เพียงเพราะเห็นว่าสิ่งของเหล่านี้เป็นขยะ แต่ไทวิจิตเห็นความเป็นไปได้ของมัน เขาเล่นสนุกกับวัสดุ เขาชุบชีวิตสิ่งต่างๆในจินตนาการ ถอดรื้อและประกอบใหม่ ทั้งในงานประติมากรรม และงานจิตรกรรมที่โดดเด่นด้วย เส้น สี น้ำหนัก รูปทรง พื้นผิว รวมกันเป็นองค์ประกอบทางสุนทรียภาพที่มีเอกลักษณ์โดยไม่ต้องมีคำอธิบายอะไรอื่น ไทวิจิต ประกอบส่วนปรักหักพังให้กลายเป็นโลกใบใหม่ โลกของไทวิจิตเต็มไปด้วยแสงสว่าง เป็นโลกที่วัตถุกลับมีชีวิต คือโลกที่อะไรๆก็เป็นไปได้

“UNMASKED” คือผลงานศิลปะที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือกันเป็นครั้งแรกของ วิชัย ชินาลัย และ ไทวิจิต พึ่งเกษมสมบูรณ์ เพื่อต้องการปอกลอกถอดเปลือก เปลือยตัวตนที่เราทั้งหลายต่างสวมใส่ไว้เสนอหน้ากันอยู่ บทบาทหน้าที่ สิทธิเสรีภาพ อุดมการณ์ จึงลวงทั้งรูปธรรมนามธรรมที่ห่อหุ้มตัวตนของเราไว้อย่างแน่นหนา จนเกินกว่าจะมองเห็นตัวเราเองที่อ่อนแออยู่ภายใน เราหลงลืมชั่วขณะของตัวเอง หลงผิดคิดว่าจะดำรงตัวตนให้คงอยู่ไปได้ชั่วนิรันดร์ วิชัยและไทวิจิต กลับมาสำรวจสภาวะภายในของตัวเองอีกครั้งในวัยที่เต็มอิ่มไปด้วยประสบการณ์ เขาสำรวจความเป็นไปได้ ของตัวตนที่ไม่ยึดถือตัวตน ความเป็นมนุษย์ที่ใฝ่หาเสรีภาพ ละทิ้งสิ่งที่เคยรู้ ก้าวเดินไปในพรมแดนใหม่ของการสร้างสรรค์ เพราะเราต่างสวมหน้ากากซ้อนทับอันแล้วอันเล่า เพื่อให้ตัวตนภายใต้หน้ากากนั้นได้รับการปกป้องและปลอดภัย ทั้งที่จริงอาจจะเป็นเพียงความว่างเปล่าของกาลกลางอวกาศ

วิชัยและไทวิจิต ชวนเราถอดมันออก เพื่อเผชิญหน้ากับความจริงที่อยู่ตรงหน้า การยอมรับ การทำความเข้าใจผู้อื่น การทำงานของศิลปินทั้งสองคน ได้แสดงให้เราเห็นว่ามีความเป็นไปได้ใหม่ๆอยู่เสมอ การตวัดกวาดพู่กันขนาดใหญ่ จิตรกรเขียนและวาดภาพที่อยู่ในมโนสำนึก ณ ชั่วขณะที่หมึกสีข้นหยดแรกสัมผัสผิวผ้าใบ ทุกอย่างเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วตั้งแต่ต้นจนจบชั่วขณะลมหายใจ ศิลปินแสดงให้เราเห็นถึงความกล้าหาญ และสิ่งที่ปรากฏตรงหน้าเป็นประจักษ์พยานของการมีอยู่ ชั่วขณะของเวลาในพื้นที่สมมติ เราต่างถอดหน้ากากของเราออก เพื่อพบกับความความไร้สาระจนถึงที่สุดของการมีอยู่ จนกว่าชั่วขณะนี้จะผ่านพ้นไป เราไม่อาจเรียกงานจิตรกรรมขนาดใหญ่เหล่านี้ว่างานเขียนพู่กันจีนได้อย่างเต็มปาก เพราะไม่มีงานอย่างนี้ให้เราเห็นมาก่อน วิชัยและไทวิจิต ไม่มีกระบี่อยู่ในมืออีกต่อไป ไม่มีทั้งกิ่งไผ่หรือใบอ้อ ไม่มีสนามประลอง ไม่มีการต่อสู้ คำว่าจิตรกรรมหรือจิตรกรเป็นเพียงนามสมมติ หากถอดหน้ากากของเขาหรือเราออก อาจจะพบว่าไม่มีแม้แต่ตัวตนที่เป็นผู้เฝ้าดู ... จนกว่าเราจะตื่นขึ้นอีกครั้งจากการหลับใหลอันยาวนาน

อังกฤษ อัจฉริยโสภณ เชียงราย 161026